30.05.2007

Komisja ocenia skutki wsparcia finansowego dla regionów UE i otwiera debatę dotyczącą następnego okresu w polityce spójności

Polityka spójności pokazała, że ma pozytywny wpływ na rozwój regionów Unii Europejskiej, jednak w najbliższych latach stanie przed nią kilka nowych wyzwań - stwierdzono w najnowszym sprawozdaniu Komisji Europejskiej w sprawie spójności gospodarczej i społecznej. Czwarte z kolei tego typu sprawozdanie opublikowane dzisiaj, po raz pierwszy przedstawia sytuację gospodarczą, społeczną i terytorialną w 27 państwach członkowskich rozszerzonej Unii i jej 268 regionach Sprawozdanie zawiera szczegółową analizę sytuacji w regionach pod względem PKB, produktywności i zatrudnienia, a także opisuje szereg wyzwań, przed którymi w nadchodzących latach staną państwa członkowskie i regiony. Ponadto sprawozdanie zawiera pierwszą ocenę wpływu europejskiej polityki spójności w okresie programowania 2000-2006 oraz przygotowań do nowego okresu programowania 2007-2013. Sprawozdanie obejmuje 10 pytań, które mają wzbudzić debatę wewnątrz instytucji europejskich i poza nimi na temat przyszłości tego ważnego obszaru polityki.

Przedstawiając sprawozdanie, Danuta Hübner, komisarz odpowiedzialna za politykę regionalną, powiedziała: „Polityka spójności już udowodniła, że jest w stanie dostosować się do zmieniających się warunków. W jej ramach wsparcie otrzymały pilnie potrzebne inwestycje w infrastrukturę, zasoby ludzkie, modernizację i dywersyfikację gospodarczą regionów. Przyczyniła się do zbliżenia różnych politycznych priorytetów inwestycji publicznych w państwach członkowskich do priorytetów unijnych."
Komisarz dodała: „Zadaniem polityki spójności jest stwarzanie równych szans dla wszystkich obywateli UE niezależnie od ich miejsca zamieszkania, poprzez zmniejszanie dysproporcji między regionami, mobilizowanie niewykorzystanego potencjału i koncentrowanie zasobów na inwestycjach przyspieszających wzrost gospodarczy. W najbliższym okresie przed Unią stanie wiele wyzwań: malejąca od około 2020 r. liczba ludności, która już się zmniejsza w wielu regionach, zwiększony nacisk gospodarczy światowych konkurentów, wyższe ceny energii, zmiany klimatyczne oraz polaryzacja społeczna. Europa musi stawić czoła tym wyzwaniom. W tym celu musimy zaangażować wszystkie regiony i wszystkich obywateli UE w proces tworzenia dobrobytu, miejsc pracy i wzrostu gospodarczego”.

Vladimír Špidla, komisarz UE ds. zatrudnienia, spraw społecznych i równości szans powiedział, że: „Polityka ta pomogła zredukować wykluczenie społeczne i ubóstwo oraz usprawnić administrację i publiczne zarządzanie, zwłaszcza na poziomie regionalnym. Tym samym polityka spójności przyczyniła się do wzrostu PKB i zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju w UE.”

Komisarz dodał, że: „Przez kolejne siedem lat co roku ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w zwiększanie kwalifikacji pracowników i ich zdolności zatrudnienia zainwestowane zostanie ponad 10 miliardów EUR . Wyzwania postępu technicznego i globalizacji sprawiają, że szczególnie ważne jest zagwarantowanie, by obywatele UE potrafili radzić sobie ze zmianami, a pracownicy mieli zdolność dostosowania się do nich. - i dodał - „EFS jest podstawowym narzędziem pomagającym państwom członkowskim zastosować w praktyce tzw. flexicurity – aktywną politykę rynku pracy w połączeniu z elastycznymi uzgodnieniami umownymi i uczeniem się przez całe życie. Ponadto odgrywa on główną rolę we wspieraniu promowania i realizacji polityki godzenia pracy z rodziną, która ma szczególne znaczenie dla wysiłków UE na rzecz zwiększenia liczby zatrudnionych mężczyzn i kobiet”.

Komisarz Hübner przedstawiła wstęp do dyskusji dotyczącej działań, jakie należy podjąć w tym obszarze polityki po upływie aktualnego okresu finansowania obejmującego lata 2007-2013. „Możemy osiągnąć nawet więcej" – „Proponuję 10 pytań do dyskusji na temat przyszłości tej polityki i mam nadzieję, że będzie ona szeroka i obejmie całe społeczeństwo. Z jej wyników zdam relację w przyszłym roku".

Sprawozdanie składa się z czterech części:

1. Sytuacja gospodarcza, społeczna i terytorialna oraz trendy w państwach członkowskich i regionach 27 państw UE:
Z analizy wynika, że w ostatniej dekadzie zmniejszyły się różnice w dochodach i poziomie zatrudnienia w całej Unii Europejskiej. Niemniej wyrównania wymagają jeszcze duże różnice pomiędzy najmniej zamożnymi a resztą mieszkańców Unii, co będzie wymagało długiego czasu wzmożonej pracy.

2. Wpływ polityki spójności:
Europejskie programy spójności bezpośrednio przyczyniły się do promowania regionalnej konwergencji i zatrudnienia. Przykładowo w latach 2000-2006 polityka spójności wpłynęła na wzrost PKB o 2,8 % w Grecji, a o 2,0 % w Portugalii. Według wstępnych szacunków m.in. dzięki tej polityce w okresie 2007-2013 nastąpi wzrost PKB Litwy, Łotwy i Republiki Czeskiej o około 8,5 %, Polski o około 5,5 %, a Grecji o około 3,5 %. Polityka spójności również przyczyniła się do redukcji wykluczenia społecznego i ubóstwa: współfinansując działania w zakresie kształcenia dla dziewięciu milionów osób rocznie – ponad połowę z nich stanowią kobiety – umożliwia ona poprawę warunków zatrudnienia i zwiększenie dochodów. W latach 2000-2005 w sześciu krajach stworzono ponad 450 000 miejsc pracy brutto; działania te pochłonęły 2/3 przewidzianych środków finansowych w ramach celu 2.

3. Polityki krajowe a spójność:
W ostatnich dziesięciu latach obniżył się udział wydatków na inwestycje publiczne, ponieważ w budżetach należało uwzględnić konsekwencje starzenia się społeczeństwa (reformy emerytur, bardziej kosztowne systemy edukacji i opieki zdrowotnej) i reform gospodarczych, prowadzące do konsolidacji finansów publicznych. W 1993 r. inwestycje publiczne wyniosły około 2,9 % PKB. Dwanaście lat później spadły do około 2,4 % PKB. Równocześnie jesteśmy świadkami procesu, w wyniku którego decyzje i procedury administracyjne w obszarze finansów publicznych w coraz większym stopniu są decentralizowane, tzn. przenoszone na poziom lokalny i regionalny. W latach 2000-2005 wydatki publiczne na wspomnianych poziomach zwiększyły się w skali rocznej o 3,6 %, co oznacza szybszy wzrost niż PKB (1,7 %) i wydatki publiczne ogółem (2,4 %).

4. Polityka Wspólnoty a spójność:
Różne rodzaje polityki Wspólnoty – w dziedzinie badań i rozwoju oraz innowacji, rolnictwa, konkurencji i pomocy państwa – dają możliwości zwiększania skuteczności polityki spójności, np. przez wyraźne uwzględnianie uwarunkowań gospodarczych, społecznych i terytorialnych. W sprawozdaniu potwierdzono, że dzieje się tak coraz częściej, jednak nadal istnieje wiele możliwości osiągnięcia efektu synergii.

Sprawozdanie zawiera następujące pytania przeznaczone do szerokiej dyskusji na temat przyszłości polityki spójności.

1. Jakie wnioski można wyciągnąć z doświadczeń zebranych w trakcie przygotowania programów na lata 2007-2013? – W tym kontekście oraz w świetle analiz zawartych w niniejszym sprawozdaniu: w jakim stopniu polityka spójności staje na wysokości zadania wobec nowych wyzwań, przed jakimi znajdą się regiony europejskie w najbliższych latach? Przykładowo

1.1. W jaki sposób regiony mają reagować na presję konkurencji o dynamicznej strukturze w sektorach nisko i średnio zaawansowanych technologicznie?
1.2. Zważywszy na duże rozbieżności regionalne w sferze liczby urodzeń, śmiertelności i przepływów migracyjnych, jaką rolę w obliczu zmian demograficznych ma do odegrania polityka spójności?
1.3. W jakim stopniu można uznać zmiany klimatyczne za wyzwanie dla polityki spójności?

2. W jaki sposób, w tak nowym kontekście, polityka spójności może lepiej posłużyć wypracowywaniu zintegrowanego i bardziej elastycznego podejścia do rozwoju i wzrostu gospodarczego oraz tworzenia miejsc pracy?

2.1. W jaki sposób polityka spójności może sprawniej propagować harmonijny, zrównoważony i trwały wzrost, zważywszy na różnorodność terytorialną UE, od obszarów mniej uprzywilejowanych, wysp, obszarów wiejskich i nadmorskich, po miasta, podupadające regiony przemysłowe i inne obszary o szczególnych warunkach geograficznych?
2.2. Jakie znaczenie mają wyzwania zidentyfikowane w sprawozdaniu dla wartości kluczowych dla spójności społecznej, takich jak włączenie, integracja i szanse dla wszystkich? Czy konieczne są dalsze wysiłki w celu przewidywania i równoważenia ich wpływu?
2.3. Jakie umiejętności zawodowe będą w przyszłości kluczowe dla obywateli UE, by mogli sprostać nowym wyzwaniom?
2.4. Jakie są najważniejsze kompetencje, które należy rozwinąć na poziomie regionalnym, by regiony stały się konkurencyjne na rynkach światowych?

3. W nawiązaniu do oceny powyższych zagadnień – jak należy ocenić system zarządzania w sferze polityki spójności na lata 2007-2013?

3.1. Mając na uwadze potrzebę sprawnego zarządzania programami polityki spójności, jaki jest optymalny podział zadań między Wspólnotą, państwami członkowskimi i regionami w ramach wielopoziomowego sprawowania rządów?
3.2. W jaki sposób można zwiększyć skuteczność polityki spójności we wspieraniu polityki publicznej państw członkowskich i regionów? Jakie mechanizmy wykonawcze mogłyby uprzystępnić politykę spójności użytkownikom, a przy tym bardziej zorientować ją na osiąganie wyników?
3.3. W jaki sposób można wzmocnić związki polityki spójności z innymi dziedzinami polityki na szczeblu krajowym i wspólnotowym w celu osiągnięcia wzmożonego efektu synergii i uzupełniających się rezultatów?
3.4. Jakie są nowe możliwości współpracy między regionami – zarówno w ramach UE, jak i poza nią?

Czwarte sprawozdanie na temat polityki spójności gospodarczej i społecznej opisuje podstawowe dane i kluczowe zagadnienia przeznaczone do szerokiej dyskusji na temat przyszłej polityki spójności po roku 2013. Debata zostanie uroczyście otwarta na Czwartym Forum Spójności, w dniach 27-28 września w Brukseli.

Komisja Europejska ma obowiązek przedstawić sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej na podstawie art. 159 skonsolidowanej wersji Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, który stanowi:

Co trzy lata Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów sprawozdanie w sprawie postępów w urzeczywistnianiu spójności gospodarczej i społecznej oraz w sprawie sposobu, w jaki różne środki przewidziane w niniejszym artykule przyczyniły się do tego. Sprawozdanie to zawiera, w odpowiednim przypadku,stosowne propozycje.

http://www1.ukie.gov.pl
http://ec.europa.eu/regional_policy/newsroom/index_en.htm
http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.htm