SZUKAJ NA STRONACH EUROPE DIRECT LUBLIN
Komisja Europejska wszczęła szczegółowe postępowanie w celu wyjaśnienia, czy rekompensaty wypłacone przez państwo polskie przedsiębiorstwu Autostrada Wielkopolska S.A. (AWSA), operatorowi odcinka polskiej autostrady A2, były zgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa. Chodziło o zrekompensowanie zmiany w prawie prowadzącej do zwolnienia pojazdów ciężarowych z obowiązku wnoszenia opłat autostradowych.
Na obecnym etapie Komisja ma poważne obawy, że rekompensaty lub ich część mogą stanowić nieuzasadnioną korzyść gospodarczą dla AWSA, która może zakłócić konkurencję na jednolitym rynku. Wszczęcie postępowania daje zainteresowanym stronom możliwość przedstawienia swoich uwag, nie przesądza jednak o jego wyniku.
W 2005 r. Polska zmieniła przepisy krajowe dotyczące pojazdów ciężarowych w celu zaprzestania podwójnego pobierania od nich opłat za korzystanie z polskich autostrad, co było niezgodne z przepisami podatkowymi UE. Wcześniej pojazdy ciężarowe podlegały zarówno opłacie ryczałtowej (tzw. winieta), jak i opłatom autostradowym. W wyniku zmiany przepisów pojazdy ciężarowe zostały zwolnione z opłat autostradowych.
Polskie władze postanowiły jednocześnie zrekompensować posiadaczom koncesji na autostrady utratę dochodów, wprowadzając tzw. myto wirtualne, czego głównym celem było utrzymanie sytuacji finansowej posiadaczy koncesji. Zostało to uzgodnione z każdym posiadaczem koncesji oddzielnie. W przypadku AWSA miało to zostać osiągnięte przez utrzymanie wewnętrznej stopy zwrotu związanej z inwestycją przedsiębiorstwa w autostradę A2 na tym samym poziomie, co przed zwolnieniem.
W sierpniu 2012 r. polskie władze zgłosiły Komisji, że wypłaciły zbyt wysokie rekompensaty na rzecz AWSA za zwolnienie ciężarówek z opłat autostradowych na odcinku autostrady A2. Zdaniem polskich władz AWSA zawyżyła swoją wewnętrzną stopę zwrotu, korzystając z przestarzałego badania na temat ruchu drogowego i dochodów. W rezultacie kwoty rekompensaty przekroczyły dochód, jaki AWSA byłaby zdolna wygenerować z opłat za pojazdy ciężarowe. Rzekoma nadpłata wyniosła w sumie 895 mln zł (około 224 mln euro) w okresie od 1 września 2005 r. do 30 czerwca 2011 r.
Na obecnym etapie Komisja ma poważne obawy, czy sposób rekompensowania przedsiębiorstwa AWSA nie spowodował nadmiernej rekompensaty, która przysporzyła przedsiębiorstwu AWSA wybiórczych korzyści w stosunku do jego konkurentów, którzy muszą działać bez takiego finansowania. Komisja ma również wątpliwości, czy AWSA była uprawniona do jakichkolwiek rekompensat z tytułu utraty dochodów ze względu na zmiany legislacyjne. Wynika to z faktu, że zgodnie z umową koncesyjną między AWSA i polskimi władzami ryzyko związane z ruchem drogowym i poziomem dochodów z opłat za przejazd powinien ponosić posiadacz koncesji. Poza tym sposób zastosowania metody rekompensowania w ok. dwuletnim okresie przejściowym, w którym określono ostateczny poziom myta wirtualnego, może oznaczać, że w tym okresie całe ryzyko związane z poziomem natężenia ruchu i kosztami przejęło państwo.
Postępowanie Komisji ma na celu wyjaśnienie, czy jej wątpliwości są uzasadnione. Państwa członkowskie i zainteresowane strony będą miały możliwość zgłoszenia uwag w terminie jednego miesiąca od dnia publikacji decyzji w Dzienniku Urzędowym UE.
Kontekst
Zgodnie z dyrektywą 1999/62/WE w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe państwa członkowskie, utrzymując lub wprowadzając opłaty lub opłaty dla użytkowników w transeuropejskiej sieci drogowej, mają obowiązek przestrzegać pewnych warunków. Polska dostosowała swoje prawo krajowe do przepisów dyrektywy, zmieniając krajowe przepisy dotyczące płatnych autostrad (ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U. nr 155, poz. 1297). W wyniku zmiany zniesiono podwójne opłaty na płatnych autostradach, umożliwiając pojazdom ciężarowym z ważną winietą korzystanie z tych autostrad bez dodatkowych opłat.
30 czerwca 2011 r. Polska wprowadziła elektroniczny system poboru opłat „via TOLL”, który zastąpił winiety. Ponieważ system obejmuje jedynie wybrane drogi, a nie całą sieć dróg w Polsce (jak było w przypadku winiet), nie istnieje już ryzyko podwójnego pobierania opłat. W związku z tym posiadacze koncesji mogą znów nakładać opłaty na wszystkie pojazdy ciężarowe wjeżdżające na płatne autostrady zgodnie z zasadami określonymi w umowach koncesyjnych.
W grudniu 2013 r. Komisja stwierdziła, że rekompensata dla posiadacza koncesji na autostradę A4 Katowice-Kraków nie obejmowała pomocy państwa (sprawa N 541/2010). Podstawowe zasady mechanizmu rekompensaty były takie same jak w niniejszej sprawie, inne jednak było zastosowanie systemu i nie stwierdzono problemów w zakresie konkurencji.
Jawna wersja decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.35356 w rejestrze pomocy państwa na stronieDyrekcji Generalnej ds. Konkurencji po wyjaśnieniu kwestii poufności. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).
