Chcesz dowiedzieć się więcej na temat Unii Europejskiej
i zaangażować się w dyskusję dotyczącą jej przyszłości?

Komisja Europejska przedstawiła dzisiaj szczegółowy plan działania, który ma na celu przywrócenie normalnego funkcjonowania strefy Schengen do końca 2016 roku. Plan zakłada m.in. wzmocnienie kontroli na granicach zewnętrznych i poprawę funkcjonowania systemu azylowego. Tymczasowe kontrole graniczne nie tylko utrudniają swobodny przepływ osób, ale również wiążą się ze znacznymi kosztami gospodarczymi. Szacuje się, że pełne przywrócenie kontroli na granicach wewnątrz strefy Schengen spowodowałoby natychmiastowe bezpośrednie koszty wynoszące do 5 do 18 mld EUR rocznie. Państwa członkowskie, takie jak Polska, Holandia czy Niemcy, musiałyby zmierzyć się z dodatkowymi kosztami transportu drogowego towarów w wysokości ponad 500 mln EUR.

Plan działania określa konkretne kroki niezbędne do przywrócenia odpowiedniego zarządzania granicami zewnętrznymi i wewnętrznymi UE. Strefa Schengen, czyli obszar bez granic wewnętrznych, przynosi istotne korzyści europejskim obywatelom i przedsiębiorstwom, ale w ostatnim czasie jej istnienie zostało poddane poważnej próbie ze względu na kryzys związany z uchodźcami. W dniach 18-19 lutego Rada Europejska wyraźnie wezwała do przywrócenia normalnego funkcjonowania strefy Schengen w sposób skoordynowany, przy pełnym wsparciu dla państw członkowskich znajdujących się w trudnej sytuacji.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział:
„Strefa Schengen jest jednym z największych osiągnięć integracji europejskiej; jej zniknięcie wiązałoby się z ogromnymi kosztami. Naszym celem jest zniesienie wszystkich kontroli granicznych tak szybko, jak to możliwe, jednak docelowo nie później niż w grudniu 2016 r. W tym celu zamiast obecnej mozaiki jednostronnych decyzji potrzebujemy skoordynowanego europejskiego podejścia do tymczasowych kontroli granicznych w ramach zasad Schengen. W międzyczasie musimy w pełni wdrożyć środki określone w planie działania w celu wzmocnienia kontroli na granicach zewnętrznych i poprawy funkcjonowania systemu azylowego. Musimy również kontynuować współpracę z Turcją w zakresie pełnego wdrożenia wspólnego planu działania i znacznego zmniejszenia napływu migrantów.”

Europejski komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos dodał:
„W planie działania przedstawiamy kolejne kroki w kierunku przywrócenia normalnego funkcjonowania strefy Schengen w najszybszym możliwym terminie, a to wymaga podjęcia wielu istotnych działań. Po pierwsze, państwa członkowskie powinny stosować obowiązujące przepisy i muszą porzucić podejście polegające na przepuszczaniu uchodźców dalej. Muszą one przyznawać prawo wjazdu osobom ubiegającym się o azyl, ale odmawiać tego prawa osobom, które chcą wyłącznie przejechać przez ich terytoria. Następnie powinniśmy usunąć poważne niedociągnięcia istniejące na granicach zewnętrznych - bo działanie obszaru bez granic wewnętrznych jest możliwe tylko wówczas, jeżeli granice zewnętrzne są odpowiednio chronione. Aby było to możliwe, wniosek przestawiony przez Komisję w grudniu ubiegłego roku, dotyczący europejskiej straży granicznej i przybrzeżnej, musi zostać przyjęty przez państwa członkowskie niezwłocznie, tak by jego przepisy obowiązywały już latem. Najwyższy czas, by państwa członkowskie zjednoczyły się w staraniach o zabezpieczenie jednego z koronnych osiągnięć Unii.”

Koszt zniesienia strefy Schengen

Tymczasowe kontrole graniczne nie tylko utrudniają swobodny przepływ osób, ale również wiążą się ze znacznymi kosztami gospodarczymi. Zgodnie z szacunkami Komisji pełne przywrócenie kontroli na granicach wewnątrz strefy Schengen spowodowałoby natychmiastowe bezpośrednie koszty wynoszące do 5 do 18 mld EUR rocznie (lub 0,05 %–0,13 % PKB). Koszty te skupiłyby się na niektórych podmiotach i regionach, ale też z całą pewnością dotknęłyby całą gospodarkę UE. Na przykład:

• państwa członkowskie, takie jak Polska, Holandia czy Niemcy, musiałyby zmierzyć się z dodatkowymi kosztami transportu drogowego towarów w wysokości ponad 500 mln EUR;
• przedsiębiorstwa w Hiszpanii i w Czechach ponosiłyby dodatkowe koszty przekraczające kwotę 200 mln EUR;
• koszty z tytułu czasu straconego podczas kontroli granicznych ponoszone przez 1,7 mln pracowników przygranicznych i zatrudniające ich przedsiębiorstwa wyniosłyby od 2,5 do 4,5 mld EUR;
• wprowadzenie kontroli prowadziłoby również do zmniejszenia ruchu turystycznego o co najmniej 13 mln noclegów, czego łączne koszty szacuje się na 1,2 mld EUR;
• władze państw członkowskich musiałyby także pokryć koszty administracyjne w wysokości co najmniej 1,1 mld EUR ze względu na konieczność zwiększenia liczby personelu prowadzącego kontrole graniczne.

Zapewnianie ochrony zewnętrznych granic

Ochrona granic zewnętrznych UE oraz zagwarantowanie skutecznych kontroli granicznych jest niezbędnym warunkiem działania strefy swobodnego przepływu osób. Zadanie to powinno być wspólnym obowiązkiem wszystkich państw członkowskich. W grudniu 2015 r. Komisja przedstawiła ambitny wniosek w sprawie utworzenia Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Aby straż mogła rozpocząć swoje działania w lecie, Parlament Europejski i Rada muszą przyjąć ten wniosek nie później niż w czerwcu. Komisja zwraca się dziś do państw członkowskich i agencji Frontex o rozpoczęcie niezbędnych przygotowań do wdrożenia nowego systemu, głównie przez określenie zasobów ludzkich i technologicznych potrzebnych do tego celu. Komisja apeluje także o to, by w międzyczasie państwa członkowskie udzielały większego wsparcia operacjom agencji Frontex.

Natychmiastowe wsparcie dla Grecji

Ogromny napływ migrantów wywarłby poważną presję na kontrolę granic zewnętrznych w każdym z państw członkowskich. Zewnętrzne granice w Grecji znajdują się pod ogromną presją; należy niezwłocznie zająć się zmniejszaniem obecnych braków w dziedzinie zarządzania granicami. W najbliższych miesiącach trzeba podjąć szereg jasno określonych działań.

• Eksperci Komisji w Grecji powinni nadal współpracować z władzami greckimi oraz koordynować działania pozostałych zaangażowanych podmiotów.
• Jednym z działań powinna być stuprocentowa identyfikacja i rejestracja wszystkich przypadków przekraczania granicy, w tym również systematyczne sprawdzanie w bazach danych pod kątem bezpieczeństwa.
• Grecja powinna przedstawić plan działań dotyczący realizacji zaleceń oceny Schengen i ocenę potrzeb, tak aby umożliwić innym państwom członkowskim, agencjom UE oraz Komisji szybkie zapewnienie pomocy.
• W razie takiej potrzeby agencja Frontex powinna niezwłocznie przygotować kolejną misję europejskich zespołów straży granicznej, a w razie potrzeby ogłosić dodatkowe wezwania do wniesienia wkładów najpóźniej do 22 marca.
• Pozostałe państwa członkowskie powinny następnie przyjąć odpowiedzialność i odpowiedzieć na te wezwania w ciągu 10 dni, zapewniając zasoby ludzkie i sprzęt techniczny.

Aby doprowadzić do szybkiego spadku liczby migrantów przybywających do Grecji, prowadzone będą działania mające na celu wdrożenie wspólnego planu działania UE–Turcja i programu dobrowolnego przyjmowania, ze względów humanitarnych, uchodźców przebywających w Turcji . Skuteczniejsze wdrażanie programów relokacji w sytuacjach wyjątkowych i systemów powrotu z Turcją i krajami pochodzenia powinno również doprowadzić do znacznego odciążenia Grecji.

W międzyczasie kontrole graniczne wzdłuż szlaku zachodniobałkańskiego uległy zaostrzeniu; do Grecji nadal przybywa wielu migrantów, co powoduje znaczny wzrost ich liczby w tym kraju. Sytuacja ta wskazuje na pilną konieczność wzmożenia przez państwa członkowskie wysiłków związanych z wykonywaniem decyzji o relokacji. Komisja będzie wspierać prace zmierzające do przyśpieszenia relokacji i będzie przedstawiać miesięczne sprawozdania z osiągniętych postępów. Na początku tego tygodnia Komisja przedstawiła wnioski dotyczące nowego instrumentu pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych umożliwiającego szybszą reakcję w sytuacjach kryzysowych wewnątrz UE.

Stosowanie przepisów i odejście od strategii przepuszczania migrantów przez terytorium własnego kraju

W swoich konkluzjach z posiedzenia w dniach 18-19 lutego Rada Europejska wyraźnie stwierdziła, że obecnie stosowane podejście polegające na przepuszczaniu migrantów przez terytorium własnego kraju nie jest prawnie ani politycznie uzasadnione. Państwa członkowskie muszą zapewnić dostęp do procedur azylowych wszystkim wnioskodawcom. Decyzja o tym, które państwo członkowskie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie danego wniosku, powinna zostać podjęta zgodnie z prawem UE, w szczególności zgodnie z przepisami obowiązującego systemu dublińskiego. Oznacza to, że musi zachodzić rzeczywista możliwość odesłania ubiegających się o azyl do pierwszego kraju wjazdu. Dlatego też przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej Komisja przedstawi przygotowaną przez swoje służby ocenę możliwości przywrócenia przekazywania osób na podstawie rozporządzenia dublińskiego do Grecji.

Jednocześnie państwa członkowskie powinny odmawiać wjazdu obywatelom państw trzecich, którzy nie spełniają warunków wjazdu ustanowionych w kodeksie granicznym Schengen i którzy nie złożyli wniosku azylowego, mimo że mieli taką możliwość. Należy pamiętać, że zgodnie z prawem UE osoby ubiegające się o azyl nie mają prawa wyboru państwa, które przyzna im ochronę. Odmowy te powinny mieć miejsce na zewnętrznej granicy strefy Schengen oraz na granicach państw członkowskich, które wprowadziły tymczasowe kontrole na granicach wewnętrznych. Skuteczne stosowanie tych strategii przyczyni się do wzmocnienia działania systemu Schengen, systemu dublińskiego i programu relokacji w sytuacjach wyjątkowych.

Kontrole na granicach wewnętrznych: zapewnienie spójnego podejścia

Tymczasowe kontrole graniczne na granicach wewnętrznych powinny stanowić wyjątek i służyć osiągnięciu określonych celów; należy dążyć do jak najszybszego przywrócenia normalnej sytuacji. Ze względu na kryzys związany z uchodźcami, od września 2015 r. osiem państw przywróciło kontrole graniczne na swoich granicach wewnętrznych. Do chwili obecnej opierały się one na jednostronnych decyzjach w ramach kodeksu granicznego Schengen (art.23-25).

Jeśli obecna presja migracyjna i poważne niedociągnięcia w kontrolach na granicach zewnętrznych utrzymają się po 12 maja, Komisja będzie musiała przedstawić na podstawie art. 26 ust. 2 kodeksu granicznego Schengen wniosek do Rady zawierający zalecenie w sprawie przyjęcia spójnego dla całej UE podejścia do kontroli na granicach wewnętrznych do czasu wyeliminowania niedociągnięć strukturalnych. Komisja przygotuje się na taką ewentualność i podejmie niezwłoczne działania, proponując kontrole graniczne jedynie na tych odcinkach granicy, gdzie jest to konieczne i służy jasno określonym celom.

Celem jest zniesienie wszelkich kontroli na granicach wewnętrznych w grudniu, tak aby można było przywrócić normalne funkcjonowanie strefy Schengen przed końcem 2016 r.

Dodatkowe informacje

Komunikat: Powrót do strefy Schengen – plan działań

Załączniki: Powrót do strefy Schengen – plan działań

Sprawozdanie z postępu prac we wdrażaniu hotspotów w Grecji

Wspólny plan działania UE-Turcja – trzecie sprawozdanie z realizacji

Komunikat prasowy: Sprawozdanie z postępu prac w dziedzinie wiz: Postępy Turcji w zakresie liberalizacji reżimu wizowego

ARKUSZ INFORMACYJNY: Wyjaśnienie przepisów kodeksu Schengen

ARKUSZ INFORMACYJNY: Wspólny plan działania UE-Turcja – sprawozdanie z realizacji

ARKUSZ INFORMACYJNY: Grecja: Sprawozdanie z postępu prac

 

ZAŁĄCZNIK: PLAN DZIAŁANIA

Plan działania na rzecz powrotu do pełnego funkcjonowania strefy Schengen obejmuje następujące kroki:

• 4 marca 2016 r. (a następnie co miesiąc): Grecja składa sprawozdanie z postępów w realizacji działań określonych w zaleceniu w sprawie wznowienia transferów dublińskich.
• Najpóźniej 12 marca 2016 r.: Grecja przedstawia plan działania dotyczący wdrożenia zaleceń Rady, wraz z oceną potrzeb.
• 16 marca 2016 r.: komunikat Komisji w sprawie reformy rozporządzenia dublińskiego, służący osiągnięciu solidarności i sprawiedliwego podziału obciążeń między państwami członkowskimi.
• 16 marca 2016 r.: Komisja przedstawia swoje pierwsze sprawozdanie w sprawie zobowiązań w zakresie relokacji i przesiedlenia.
• Najpóźniej 22 marca 2016 r.: Frontex uruchamia dodatkowe wezwania do wpłacenia składek na potrzeby rozmieszczenia dodatkowych europejskich zespołów straży granicznej w celu wsparcia Grecji.
• Najpóźniej 1 kwietnia 2016 r.: państwa członkowskie odpowiadają na wezwanie Fronteksu, zapewniając zasoby ludzkie i sprzęt techniczny.
• Najpóźniej 12 kwietnia 2016 r.: Komisja przedstawia ocenę adekwatności planu działania przygotowanego przez Grecję.
• 16 kwietnia 2016 r.: Komisja przedstawia swoje drugie sprawozdanie w sprawie zobowiązań w zakresie relokacji i przesiedlenia.
• 11-17 kwietnia 2016 r.: eksperci Komisji i państw członkowskich przeprowadzą ocenę greckiej granicy powietrznej, lądowej i morskiej pod kątem stosowania przepisów dorobku Schengen.
• Najpóźniej 12 maja 2016 r.: Grecja składa sprawozdanie z wdrożenia zaleceń Rady.
• 12 maja 2016 r.: jeśli poważne niedociągnięcia pod względem kontroli granicy zewnętrznej utrzymają się, Komisja przedstawi wniosek na podstawie art. 26 ust. 2 kodeksu granicznego Schengen.
• 13 maja 2016 r.: jeśli poważne niedociągnięcia pod względem kontroli granicy zewnętrznej utrzymają się, Rada powinna przyjąć zalecenie na podstawie art. 26 ust. 2 kodeksu granicznego Schengen dotyczące spójnego ogólnounijnego podejścia do kwestii tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych.
• 16 maja 2016 r.: Komisja przedstawia swoje trzecie sprawozdanie w sprawie zobowiązań w zakresie relokacji i przesiedlenia.
• Najpóźniej w czerwcu 2016 r.: organy współustawodawcze osiągają porozumienie polityczne w sprawie europejskiego systemu straży granicznej i przybrzeżnej i przyjmują akt prawny.
• Czerwiec 2016 r.: Komisja przedkłada swoją ocenę ewentualnego wznowienia transferów dublińskich do Grecji.
• Najpóźniej we wrześniu 2016 r.: europejska straż graniczna i przybrzeżna jest w pełni operacyjna.
• Najpóźniej we wrześniu 2016 r.: europejska straż graniczna i przybrzeżna jest w pełni operacyjna i przeszła pierwszy test pod kątem słabych punktów pozwalający na zastosowanie niezbędnych środków zapobiegawczych.
• Grudzień 2016 r.: jeśli pozwoli na to ogólna sytuacja, będzie to termin zakończenia stosowania nadzwyczajnych środków ochronnych.

 

Kontakty z mediami:

• Natasha BERTAUD (+32 2 296 74 56)
• Tove ERNST (+32 2 298 67 64)
• Markus LAMMERT (+ 32 2 298 04 23)
• Tim McPHIE (+ 32 2 295 86 02)

Zapytania od obywateli: Serwis Europe Direct – tel. [ 00 800 67 89 10 11 ] lub e-mail

 

ARCHIWUM
EUROPE DIRECT
LUBLIN

PROSZĘ WYBRAĆ ROK