SZUKAJ NA STRONACH EUROPE DIRECT LUBLIN
Wiosenny pakiet europejskiego semestru z 2022 r., który Komisja Europejska przedstawia po dwóch latach od wystąpienia pierwszych skutków pandemii COVID-19, w czasie trwającej rosyjskiej inwazji na Ukrainę, zapewnia państwom członkowskim wsparcie i wytyczne.
W prognozie gospodarczej z wiosny 2022 r. przewiduje się dalszy wzrost gospodarki UE w 2022 i 2023 r. Choć unijna gospodarka nadal wykazuje odporność, rosyjska agresja na Ukrainę całkowicie zmieniła sytuację i zaostrzyła obserwowane już wcześniej czynniki hamujące wzrost gospodarczy, które – jak oczekiwano – miały wygasać. Postawiło to także gospodarki UE w obliczu dodatkowych wyzwań związanych z bezpieczeństwem dostaw energii i uzależnieniem od importu paliw kopalnych z Rosji.
Powiązanie europejskiego semestru z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz planem REPowerEU
Argumenty przemawiające za zmniejszeniem naszej zależności od paliw kopalnych z Rosji nigdy nie były tak oczywiste jak dziś. Plan REPowerEU ma nam pomóc szybko ograniczyć zależność od rosyjskich paliw kopalnych. To wymaga przyspieszenia transformacji w kierunku czystej energii i połączenia sił, aby stworzyć bardziej odporny system energetyczny i prawdziwą unię energetyczną.
Europejski semestr i Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – będący głównym elementem narzędzia służącego odbudowie (NextGenerationEU) – zapewniają solidne ramy umożliwiające skuteczną koordynację polityki i stawianie czoła obecnym wyzwaniom. RRF będzie w dalszym ciągu motorem programów reform i inwestycji państw członkowskich na nadchodzące lata. Jest to główne narzędzie, które ma nam pomóc przyspieszyć dwojaką transformację – zieloną i cyfrową – oraz wzmocnić odporność państw członkowskich, m.in. dzięki wdrażaniu środków krajowych i transgranicznych zgodnie z planem REPowerEU.
Zalecenia dla poszczególnych krajów przyjęte w kontekście europejskiego semestru zawierają wytyczne pomagające państwom członkowskim odpowiednio reagować na dotychczasowe i nowe wyzwania oraz wnosić wkład w realizację wspólnych najważniejszych celów politycznych. W tym roku zalecenia odnoszą się także do zmniejszenia zależności od paliw kopalnych poprzez reformy i inwestycje, zgodnie z priorytetami określonymi w planie REPowerEU i z Europejskim Zielonym Ładem.
Wytyczne dotyczące polityki fiskalnej
Uruchomienie ogólnej klauzuli wyjścia w ramach paktu stabilności i wzrostu w marcu 2020 r. umożliwiło państwom członkowskim szybką reakcję i wprowadzenie środków nadzwyczajnych w celu złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii. Skoordynowane działania z zakresu polityki złagodziły skutki gospodarcze i stworzyły podstawy solidnego ożywienia w 2021 r.
Środki wprowadzane w ramach polityki, aby łagodzić skutki wyższych cen energii i wspierać osoby uciekające przed napaścią zbrojną Rosji na Ukrainę, przyczynią się do ekspansywnego kursu polityki fiskalnej w 2022 r. dla całej UE.
Szczególny charakter wstrząsu gospodarczego spowodowanego inwazją Rosji na Ukrainę, a także jego długoterminowe skutki dla potrzeb UE związanych z bezpieczeństwem energetycznym wymagają uważnego kształtowania polityki fiskalnej w 2023 r. Polityka fiskalna powinna służyć rozwijaniu inwestycji publicznych na rzecz zielonej i cyfrowej transformacji oraz bezpieczeństwa energetycznego. Pełne i terminowe wdrażanie planów odbudowy i zwiększania odporności jest niezwykle istotne do osiągnięcia wysokich poziomów inwestycji. Polityka fiskalna powinna być rozważna w 2023 r. – trzeba kontrolować wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych, a jednocześnie umożliwiać działanie automatycznych stabilizatorów oraz zapewniać tymczasowe i ukierunkowane środki, aby łagodzić skutki kryzysu energetycznego i zapewnić pomoc humanitarną osobom uciekającym przed rosyjską inwazją na Ukrainę. Ponadto plany fiskalne państw członkowskich na przyszły rok powinny opierać się na rozważnych średniookresowych ścieżkach dostosowania odzwierciedlających wyzwania w zakresie stabilności finansów publicznych związane z wysokimi poziomami relacji długu do PKB, które jeszcze bardziej wzrosły z powodu pandemii. Co więcej, w polityce fiskalnej należy zachować gotowość do dostosowania wydatków bieżących do zmieniającej się sytuacji.
Zdaniem Komisji spełnione są warunki dalszego stosowania w 2023 r. ogólnej klauzuli wyjścia przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu oraz jej dezaktywacji od 2024 r. Czynniki, które uzasadniają przedłużenie obowiązywania tej klauzuli do końca 2023 r., to: zwiększona niepewność i poważne ryzyko pogorszenia się perspektyw gospodarczych w związku z wojną w Ukrainie, bezprecedensowe podwyżki cen energii i utrzymujące się zakłócenia w łańcuchach dostaw. Dalsze stosowanie ogólnej klauzuli wyjścia w 2023 r. zapewni przestrzeń do podjęcia w razie potrzeby szybkich działań w ramach krajowej polityki fiskalnej. Jednocześnie pozwoli na płynne odejście od szeroko zakrojonego wspierania gospodarki w czasach pandemii i skoncentrowanie się w większym stopniu na tymczasowych i ukierunkowanych środkach oraz rozważnym podejściu w polityce fiskalnej, które jest konieczne do zapewnienia stabilności w średnim okresie.
Komisja przedstawi kierunki możliwych zmian ram zarządzania gospodarczego po letniej przerwie i odpowiednio wcześnie przed 2023 r.
Sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 w sprawie spełnienia kryteriów deficytu i długu określonych w Traktacie
Komisja przyjęła sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dotyczące 18 państw członkowskich (Belgii, Bułgarii, Czech, Niemiec, Estonii, Grecji, Hiszpanii, Francji, Włoch, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Austrii, Polski, Słowenii, Słowacji i Finlandii). Sprawozdanie to zawiera ocenę przestrzegania przez państwa członkowskie kryteriów deficytu i długu określonych w Traktacie. Oceniono w nim przestrzeganie kryterium deficytu przez wszystkie te państwa członkowskie z wyjątkiem Finlandii. W przypadku Litwy, Estonii i Polski sprawozdanie przygotowano ze względu na planowany deficyt w 2022 r., który miał przekroczyć określoną w Traktacie wartość referencyjną wynoszącą 3 % PKB, podczas gdy w pozostałych państwach członkowskich deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2021 r. przekraczał 3 % PKB.
Pandemia nadal wywiera nadzwyczajne skutki makroekonomiczne i fiskalne, które – razem z aktualną sytuacją geopolityczną – powodują wyjątkową niepewność, w tym w odniesieniu do wytyczenia szczegółowej ścieżki polityki fiskalnej. Komisja nie proponuje w związku z tym wszczęcia nowych procedur nadmiernego deficytu i ponownie oceni sytuację budżetową państw członkowskich jesienią 2022 r. Wiosną 2023 r. Komisja oceni zasadność wszczęcia procedur nadmiernego deficytu na podstawie danych dotyczących wyników za 2022 r. i w szczególności weźmie pod uwagę przestrzeganie przez poszczególne kraje skierowanych do nich zaleceń fiskalnych.
Usuwanie zakłóceń równowagi makroekonomicznej
W sprawozdaniu przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania na 2022 r. Komisja oceniła istnienie zakłóceń równowagi makroekonomicznej w odniesieniu do 12 państw członkowskich, których sytuacja ma zostać poddana szczegółowej ocenie.
Zakłócenia równowagi makroekonomicznej już nie występują w Irlandii i Chorwacji. Zarówno w Irlandii, jak i w Chorwacji wskaźniki zadłużenia znacznie spadły na przestrzeni lat i nadal wykazują silną dynamikę spadkową.
Zakłócenia równowagi makroekonomicznej nadal występują natomiast w siedmiu państwach członkowskich (Niemcy, Hiszpania, Francja, Niderlandy, Portugalia, Rumunia i Szwecja). Trzy państwa członkowskie (Grecja, Włochy i Cypr) nadal doświadczają nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej.
Ogólnie rzecz biorąc, podatność na zagrożenia zmniejsza się, a wskaźniki, które się na nią składają, spadają poniżej poziomów sprzed pandemii w różnych państwach członkowskich. Uzasadnia to zmianę klasyfikacji zakłóceń równowagi w przypadku dwóch państw, w których poczyniono również znaczne postępy w zakresie polityki.
Opinie w sprawie projektów planów budżetowych Niemiec i Portugalii
19 maja Komisja przyjęła opinie w sprawie projektów planów budżetowych Niemiec i Portugalii na 2022 r.
W kwietniu Niemcy przedłożyły zaktualizowany projekt planu budżetowego na 2022 r., po ukonstytuowaniu się nowego rządu w grudniu 2021 r. Także Portugalia przedłożyła w kwietniu nowy projekt planu budżetowego na 2022 r. Komisja nie oceniła projektu planu budżetowego przedłożonego przez Portugalię jesienią 2021 r., ponieważ budżet państwa na 2022 r. został odrzucony przez portugalski parlament.
Prognozuje się, że kurs polityki fiskalnej Niemiec w 2022 r. będzie wspierający. Niemcy planują dalsze wspieranie ożywienia gospodarczego poprzez wykorzystanie RRF do finansowania dodatkowych inwestycji. Niemcy planują również utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych.
Prognozuje się, że kurs polityki fiskalnej Portugalii w 2022 r. będzie wspierający. Portugalia planuje dalsze wspieranie ożywienia gospodarczego poprzez wykorzystanie RRF do finansowania dodatkowych inwestycji. Portugalia planuje również utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych. Oczekuje się, że w 2022 r. Portugalia zasadniczo ograniczy wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków krajowych.
Sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru i sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu
W czternastym sprawozdaniu dotyczącym wzmocnionego nadzoru w odniesieniu do Grecji stwierdzono, że kraj ten podjął działania niezbędne do wypełnienia uzgodnionych zobowiązań pomimo trudnych okoliczności wywołanych skutkami gospodarczymi nowych fal pandemii oraz rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Sprawozdanie to mogłoby posłużyć za podstawę do podjęcia przez Eurogrupę decyzji w sprawie uruchomienia kolejnej transzy warunkowych środków okołozadłużeniowych.
Komisja przyjęła również sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu w odniesieniu do Irlandii, Hiszpanii, Cypru i Portugalii. Ze sprawozdań wynika, że zdolność spłaty zadłużenia każdego z zainteresowanych państw członkowskich pozostaje stabilna.
Wytyczne dotyczące zatrudnienia
Komisja proponuje również wytyczne – w formie decyzji Rady – dotyczące polityki zatrudnienia państw członkowskich w 2022 r. Co roku określa w nich wspólne priorytety, które pomagają kształtować krajową politykę zatrudnienia i politykę społeczną w taki sposób, aby stawały się one bardziej sprawiedliwe i bardziej sprzyjały włączeniu społecznemu. Komisja zwróci się teraz do państw członkowskich o ich zatwierdzenie.
Niezwykle ważne jest, aby państwa członkowskie kontynuowały reformy i inwestycje, aby wspierać tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy, rozwój umiejętności, płynne przepływy na rynku pracy oraz dążyć do rozwiązania problemu utrzymujących się niedoborów siły roboczej i niedopasowania umiejętności w UE. Wytyczne zawierają wskazówki dotyczące tego, jak dalej modernizować instytucje rynku pracy, kształcenie i szkolenia, a także systemy ochrony socjalnej i opieki zdrowotnej, tak aby stały się one bardziej sprawiedliwe i bardziej sprzyjały włączeniu społecznemu.
W tym roku Komisja proponuje aktualizację wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich i kładzie w nich szczególny naciski na otoczenie po ustąpieniu pandemii COVID-19 oraz na transformację ekologiczną i cyfrową sprawiedliwą pod względem społecznym. Analizuje także niedawne inicjatywy polityczne, podjęte m.in. w odpowiedzi na rosyjską inwazję na Ukrainę, takie jak np. środki umożliwiające osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie dostęp do rynku pracy.
Postępy w osiąganiu celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju
Komisja zamierza nadal uwzględniać cele ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju w europejskim semestrze. Cykl europejskiego semestru w 2022 r. zapewnia zaktualizowaną i spójną sprawozdawczość na temat postępów w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju we wszystkich państwach członkowskich. W szczególności sprawozdania krajowe zawierają podsumowanie postępów każdego państwa członkowskiego w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, a także szczegółowy załącznik oparty na pracach Eurostatu związanych z monitorowaniem odpowiednich wskaźników.
Sprawozdania krajowe będą również zawierać odniesienie do przyjętych przez Radę planów odbudowy i zwiększania odporności 24 państw członkowskich. Wsparcie udzielane w ramach RRF stanowi podstawę wielu reform i inwestycji, które mają pomóc państwom członkowskim osiągnąć dalsze postępy w realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
Równolegle z pakietem wiosennym Eurostat opublikował dziś „Sprawozdanie monitorujące z postępów w realizacji celów zrównoważonego rozwoju w kontekście UE”. UE poczyniła postępy w realizacji większości celów zrównoważonego rozwoju w ciągu ostatnich pięciu lat, za które dostępne są dane. Największe postępy odnotowano w przypadku następujących celów zrównoważonego rozwoju – celu nr 16 dotyczącego wspierania pokoju i bezpieczeństwa osobistego na terytorium UE oraz poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości i zaufania do instytucji, następnie celu nr 1 dotyczącego ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz celu nr 8 dotyczącego gospodarki i rynku pracy. Ogólnie rzecz biorąc, konieczne będą dalsze działania na rzecz osiągnięcia celów, w szczególności w dziedzinie środowiska, takich jak czysta woda i warunki sanitarne (cel nr 6) oraz życia na lądzie (cel 15).
Wypowiedzi członków kolegium komisarzy:
Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, stwierdził: Inwazja Rosji na Ukrainę niewątpliwie postawiła Europę w stan niezwykłej niepewności gospodarczej. Spowodowało to znaczny wzrost cen energii, surowców, towarów i żywności oraz przynosi szkody konsumentom i przedsiębiorcom. Przedstawiając nasz wiosenny pakiet europejskiego semestru, stawiamy sobie za cel podtrzymanie odbudowy gospodarczej Europy po pandemii, a jednocześnie stopniowe odchodzenie od strategicznego uzależnienia od rosyjskich surowców energetycznych, by zakończyć ten proces przed 2030 r.
Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, oświadczył: Od pierwszych tygodni po wybuchu pandemii ponad dwa lata temu UE oraz rządy krajowe zapewniają naszym gospodarkom silne i spójne wsparcie w ramach polityki, pomagając podtrzymać szybką odbudowę gospodarczą. Dziś naszymi wspólnymi priorytetami są inwestycje i reformy. Odzwierciedlają to zaprezentowane dziś zalecenia, a także wyraźny nacisk, jaki kładzie się w nich na wdrażanie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności oraz na transformację energetyczną. W politykach fiskalnych należy w dalszym ciągu odchodzić od uniwersalnego wsparcia udzielanego w czasie pandemii na rzecz bardziej ukierunkowanych środków. W tym nowym okres zawirowań spowodowanych inwazją Rosji na Ukrainę rządy potrzebują elastyczności, aby móc dostosowywać swoją politykę do nieprzewidzianych zmian sytuacji. Przedłużenie do końca 2023 r. okresu stosowania ogólnej klauzuli wyjścia przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu wynika z dużej niepewności i silnego ryzyka pogorszenia się koniunktury w czasie, kiedy sytuacja w europejskiej gospodarce jeszcze się nie unormowała.
Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych powiedział: Wytyczne Komisji dotyczące polityki zatrudnienia są istotnym elementem przy ustalaniu priorytetów przez państwa członkowskie oraz koordynacji polityk zatrudnienia i polityk społecznych. W okresie po pandemii niezwykle ważne jest, aby Unia i jej państwa członkowskie zadbały o to, by transformacja ekologiczna i cyfrowa była sprawiedliwa społecznie. Wytyczne Komisji z 2022 r. zapewniają grunt pod tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy i promowanie sprawiedliwości społecznej, co obejmuje wspieranie integracji osób uciekających przed wojną w Ukrainie na rynkach pracy.
Dalsze działania
Komisja zwraca się do Eurogrupy i Rady o omówienie prezentowanego pakietu i przyjęcie zaproponowanych dziś wytycznych. Komisja liczy na konstruktywny dialog z Parlamentem Europejskim na temat treści pakietu i każdego kolejnego etapu cyklu europejskiego semestru.
Dodatkowe informacje:
Europejski semestr 2022 – pakiet wiosenny: pytania i odpowiedzi
Komunikat w sprawie wiosennego pakietu europejskiego semestru
Sprawozdania krajowe dotyczące 27 państw członkowskich
Zalecenia dla poszczególnych krajów skierowane do 27 państw członkowskich
Szczegółowa ocena sytuacji w odniesieniu do 12 państw członkowskich
Sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE
Opinie w sprawie projektów planów budżetowych Niemiec i Portugalii
Czternaste sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru w Grecji
Sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu dotyczące Cypru, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii
Wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich
Sprawozdanie monitorujące z postępów w realizacji celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju w kontekście UE
Prognoza gospodarcza z wiosny 2022 r.
Plan REPowerEU
Deklaracja wersalska
NextGenerationEU
